Familie opstellingen en systemisch werken

Als mens zijn we onderdeel van veel verschillende systemen. Het belangrijkste systeem waar je onderdeel van bent, is je familiesysteem, want zonder je familie zou je niet bestaan. Daarnaast behoor je ook tot allerlei andere systemen, zoals scholen, verenigingen, teams en organisaties. In je systeem van herkomst is de basis gelegd voor je denken en handelen. En die basis beïnvloedt ook weer je denken en handelen in andere systemen waar je onderdeel van bent.

 

Het nut van systemisch werken

Met systemisch werken kun je inzicht krijgen in jouw plek in een systeem, of dit nu binnen je familie is of binnen een organisatie. Ook wordt met systemisch werken duidelijk hoe je je verhoudt tot anderen, maar ook welke belemmeringen er spelen in het systeem waardoor je telkens in bepaald gedrag vervalt of telkens in bepaald gedrag vervalt of telkens dezelfde uitdagingen tegenkomt (vaak onbewuste patronen). Naast inzichten, brengt deze wijze van werken ook sleutels voor verandering.   

Individueel of in een groep

Binnen het systemisch werken, is het ervaren van familie opstellingen een effectieve manier om meer zicht te krijgen op jouw plek in een systeem en op jouw handelen hierbinnen. Familie opstellingen worden gedaan in een groep met representanten, maar kunnen ook individueel worden uitgevoerd. Zie hiervoor ook de pagina ‘wat bied ik aan?‘ 

 

Individuele opstellingen

In individuele (familie) opstellingen werk ik als systemisch coach met tafelopstellingen (poppetjes of voorwerpen) of met grondankers (voorwerpen of viltjes op de grond). Deze voorwerpen staan voor de verschillende leden van een systeem (familie, collega’s, vrienden, et cetera), maar kunnen ook bepaalde thema’s representeren, zoals angst, verlangen, belemmering, hulpbron, missie en emoties. Tijdens een (familie) opstelling met grondankers zal ik je ook vragen op de verschillende posities binnen de opstelling plaats te nemen. Op die manier kun je voelen hoe de afzonderlijke posities in de (familie) opstelling voelen en zich verhouden tot elkaar. 

familie opstellingen

(Familie) opstellingen in een groep

In (familie) opstellingen in een groep met mensen is er altijd een vraagsteller en zijn er representanten. Deze representanten kunnen door de vraagsteller gevraagd worden om een persoon uit zijn of haar familie, een collega of baas of een thema te representeren. Vaak vraagt de vraagsteller ook iemand om zichzelf te representeren, waardoor hij of zij de opstelling vanaf de zijlijn kan aanschouwen. Meestal wordt de vraagsteller op enig moment (vaak tegen het einde) wel in de opstelling gebracht.

 

Hoe werkt het?

De representanten nemen vervolgens intuïtief een plek in de ruimte in. Ook nemen ze een houding aan en kijken een bepaalde richting op. Het kan zijn, dat ze van alles gaan voelen en tevens wordt duidelijk of ze wel of niet in contact zijn met de andere representanten. Soms ontstaat ook de behoefte om andere representanten aan te kijken of naar een andere plek te bewegen. Dit geheel is geen toneelspel; de representanten varen volledig op wat zij op dat moment voelen. Hoe valt dat te verklaren? Niet! Een (familie) opstelling valt niet rationeel te verklaren. Een opstelling valt ‘slechts’ te ervaren. Het is dus niet duidelijk hoe het werkt. Maar wat wel duidelijk is, is dat het werkt. 

Dynamieken

Vervolgens wordt in de (familie) opstelling gewerkt met de dynamieken die zichtbaar worden. Representanten wordt gevraagd om (oog) contact te maken of naar elkaar toe te bewegen. Bij elke interventie wordt gekeken, gevoeld en gevraagd wat voor invloed het heeft op het systeem. Soms komen er nog extra representanten in de opstelling en wordt bekeken welk effect dit heeft. Representanten kunnen soms heftige emoties ervaren. Soms is het nodig om deze emoties eerst volledig te ervaren voordat bepaalde bewegingen van representanten gemaakt kunnen worden of contacten tussen mensen hersteld kunnen worden. Ook wordt gewerkt met zinnen die representanten en/of de vraagsteller kunnen uitspreken en die een helende werking hebben.

 

Na de opstelling

Nadat (familie) opstellingen zijn afgerond, kunnen deze nog dagen of soms nog weken of maanden doorwerken. Vaak leidt een opstelling tot meer inzicht en begrip voor het systeem, maar geregeld merken vraagstellers ook dat ze na een tijdje ander gedrag vertonen.

Inspiratie

Hieronder staan een aantal artikelen over opstellingen

‘Krijg inzicht in patronen met een familieopstelling’ – Happinez

‘Waar sta je in de familie? Beeld het maar even uit de ruimte’ – NRC